FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON NEDİR?
Fizik tedavi ve rehabilitasyon; Kas iskelet ve sinir sistemiyle ilgili hastalıklarda 1- AĞRI, 2-HAREKET KISITLILIĞI gibi 2 ana sorunun çözümünü sağlar. Gerek bel, boyun, diz, omuz, dirsek gibi ağrısı olan hastalarda; gerekse beyin kanaması, geçirilmiş ortopedik ameliyat, kaza, doğumsal anomali vb nedenlerle hareket kısıtlılıkları ve yürüme sorunlarında, hastanın durumuna göre, ısıtıcı ajanlar, egzersizler, yüksek ve alçak frekanslı elektrik akımları gibi fiziksel tıp yöntemlerini kullanarak, hem fiziksel kapasiteyi en üst seviyeye çıkarmayı, hem de ağrı, tutukluluk ve benzeri yakınmaları gidererek yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlayan bir bilim dalıdır.
HANGİ HASTALIKLARDA FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON UZMANINA BAŞVURULUR?
1-OMURGA HASTALIKLARI
Bel ve Boyun, Eklem ve Kas incinmelerine bağlı ağrılar
Bel Fıtığı
Boyun Fıtığı
Duruş bozukluklarına bağlı sırt,boyun ve bel ağrıları
Skolyoz
2-EKLEM HASTALIKLARI
Artroz ( Kireçlenme )
Omuz, Dirsek, El ve El bileği ağrıları
Kalça, Diz, Ayak ve Ayak bileği ağrıları
3-YUMUŞAK DOKU ROMATİZMALARI
Fibromiyalji Sendromu
Tetik parmak
Tenisçi dirseği
Karpal Tünel Sendromu vb.
4- KALÇA, DİZ VE OMUZ PROTEZ AMELİYATLARI, ARTROSKOPİK GİRİŞİMLER GİBİ ORTOPEDİK AMELİYATLARDAN SONRA,
5-KIRIK SONRASI GELİŞEN EKLEM SERTLİKLERİ,
6-OSTEOPOROZ ( KEMİK ERİMESİ )
7-BEYİN KANAMASI VEYA BEYİN DAMARLARINDA TIKANMAYA BAĞLI FELÇLER (İNME),
8-OMURİLİK YARALANMALARINA BAĞLI FELÇLER
FİZİK TEDAVİ UYGULAMALARI NELERDİR?
Fizik tedavi, fizik vasıtaların tedavi amacıyla kullanılmasıdır. Işından TENS, enterferans, diyadinami gibi elektrik akımlarına, traksiyondan ultrason, kısadalga, masaj ve egzersize kadar birçok fiziksel tıp yöntemi fizik tedavi uygulamaları içerisine girer.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ünitemizde uygulanan başlıca fizik tedavi yöntemleri:
TENS,enterferans gibi alçak ve orta frekanslı elektrik akımları, Ultrason,Kısa Dalga gibi derin ısıtıcılar, Parafin,infraruj gibi yüzeyel ısıtıcılar, Biofeedback, Nöro-müsküler Elektriksel Stimülasyon, Aquamasaj, whirpool Lemfopres (lenfatik drenaj için) Aletli ve aletsiz egzersizlerdir
Fizik tedavinin etkileri nelerdir ?
Fizik tedavi uygulamalarının hemen hepsinin ağrı kesici etkisi vardır, ayrıca değişik mekanizmalarla bazılarının ağrılı ve enflamasyonlu dokularda dolaşımı ve dokunun beslenmesini arttırıcı, gergin dokuları esnetici, sert dokuları yumuşatıcı, bazılarının kasları güçlendirici etkisi mevcuttur.
Fizik tedavi uygulamalarının yan etkisi/istenmeyen etkisi yoktur ve alışkanlık yapmaz.
Fizik tedavi UZMANINA BAŞVURAN HASTALAR HEMEN FİZİK TEDAVİYE ALINIR MI?
Fizik tedavi uzmanı hastayı önce muayene eder, ağrı ve benzeri sorunların nedeni/nedenleri saptar, teşhisi koyar ve hastaya en uygun tedavi planını yapar.
Eğer hasta ortopedi, nöroloji, beyin cerrahisi gibi bir başka uzman tarafından fizik tedaviye yönlendirilmişse; fizik tedavi doktoru hastayı muayene ettikten sonra, yollayan hekimle ve fizyoterapistle işbirliği yaparak her hastaya özel fizik tedavi programını düzenler, uygulanmasını sağlar.
Tedavi planı içerisinde; ilaç, fizik tedavi, egzersiz, bel okulu eğitimi, postür (düzgün duruş) eğitimi seçeneklerinden yalnızca biri, birkaçı veya hepsi olabilir.
FİZİK TEDAVİ UYGULAMASINI KİM YAPAR?
Fizik tedavi hekiminin her hastaya özel olarak yaptığı fizik tedavi programına, öneri ve uyarılarına göre fizyoterapist ve elektroterapist tarafından yapılır.
SICAK UYGULAMALARI NASIL YAPILIR?
Isının giricilik ve enerji şekline göre yüzeysel ve derin olmak üzere iki tür sıcak uygulama vardır. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ünitesinde, sıcak paketler, parafin, girdap banyosu, infraruj, ultrason ve kısa dalga aracılığıyla sıcak uygulama yapılmaktadır.
A)YÜZEYSEL ISITICILAR
SICAK PAKETLER( HOT PACK)
PARAFİN
İNFRARUJ
GİRDAP BANYOSU
B)DERİN ISITICILAR
ULTRASON
KISA DALGA
SICAK TEDAVİSİNİN ETKİLERİ NEDİR?
Sıcak uygulamalarının etkisi; ağırlıklı olarak sıcak uygulanan bölge de görülse de ısının bir kısmı vücut derinliklerine ve uzak bölgelere taşınır.
Ağrı kesici etkisi vardır.
Damarlarda genişleme yaparak kan akımında artış sağlar. Böylece hasarlı dokuların iyileşmesini ve kendini yenilemesini kolaylaştırır.
Eklemlerde kırık, ağrı, hareketsizlik gibi değişik nedenlerle sertleşen dokuların esneme, uzama yeteneğini arttırır.
Kas spazmını azaltır.
SICAK TEDAVİSİ KİMLERE, NE ZAMAN UYGULANMAZ?
Akut infeksiyon, travma, kanama
Duyu bozuklukları
Kanser
Ödem
Dolaşım bozukluğu, yetersizliği
Cilt altı yağ dokusunun çok az ve derinin çok ince olduğu durumlar
İletişim bozukluğu olan hastalar
SICAK PAKETLER( HOT PACK)
Termostatlı cihazlar içinde 60-70 C dereceye kadar ısıtılır, daha sonra havluya sarılarak uygulanır.
20-30 dakikalık uygulama yeterli ısıtma sağlar, Sıcaklık fazla gelirse terapistinizi uyarmalısınız.
Ağrılı kas spazmlarında, subakut ve kronik romatizmal hastalıklarda, çeşitli nedenlere bağlı eklem sertliklerinde egzersiz öncesi kullanılır.
PARAFİN BANYOSU
İçerisine belli oranlarda sıvı parafin veya değişik yağlar konularak inceltilen ve 50-55 C derece ısıda eriyen hale getirilen parafin kullanılır.
El, ayak ve kollar için daldırma yöntemi ile uygulanır; uygulanan kısım 8-10 kez daldırılıp çıkarılır. Bu sırada PARMAKLAR KESİNLİKLE HAREKET ETTİRİLMEZ! Aksi takdirde oluşan çatlaklardan giren sıcak parafin, ilk daldırmalarda sıcak nedeniyle hassaslaşmış deride hassasiyet ve ağrı oluşturabilir.
Parafin yeterli kalınlığa ulaşınca uygulama yapılan bölge, naylon torba içine alınarak havluya sarılır, 15-20 dakika beklenir, parafin çıkarıldıktan sonra tekrar havluya sarılır biraz beklenir. Sıcaklık fazla gelirse terapistinizi uyarmalısınız.
El ve ayakların subakut veya kronik romatizmal tutuluşlarında, çeşitli nedenlere bağlı eklem sertliklerinde egzersiz öncesi kullanılır.
GİRDAP BANYOSU
Suyun hareketi bir motorla sağlanır. Aynı zamanda hastanın su içinde uygulama yapılan bölgeyi ( kol veya bacak) hareket ettirmesi de suya hareket sağlar. Tedavide ısıdan olduğu kadar basınçlı suyun uyarıcı etkisinden ve hidrostatik basıncından yararlanılır.
Kırıklardan ve burkulmalardan sonra eklem çevresinde meydana gelen yapışıkları yok eder ve sert dokuları yumuşatır.
İNFRARUJ IŞINLAR
Ünitemizde rezistanslı infraruj üreteçleri kullanılmaktadır.
Çıplak deri üzerine, hastanın tatlı bir sıcaklık duyacağı dozda uygulanır. Bu doz her hastaya ve cildin özelliğine göre değişir. Bu nedenle sıcaklık fazla gelirse terapistinizi uyarmalısınız.
Uygulama süresi 15-30 dakika arasında değişir.
Ağrı kesici ve kas gevşetici etkileri vardır.
ULTRASON
Tedavide 0.5-3.5 MHz arası frekansların kullanıldığı yüksek frekanslı ses dalgalarıdır Ultrason dalgalarının kas, eklem ve kemik gibi dokular tarafından emilimi (absorbe edilmesi) sırasında meydana gelen ısı ve ısı dışı etkileri nedeniyle sub-kronik ve kronik romatizmal hastalıkların tedavisinde, değişik nedenlerle ortaya çıkan eklem ve yumuşak doku sertliklerinin giderilmesinde kullanılır.
İstenilen etkiye göre, devamlı (continu) veya kesikli (pulse) şekilde uygulanabilir.
Devamlı (continu) uygulama ısı etkisi istenildiğinde yapılır. Ortaya çıkan ısı miktarı dokuya, uygulama dozuna, süresine ve uygulama şekline göre değişir.Kas ve kemik dokularında ve ara yüzeylerinde daha çok ısı meydana gelir, ciltte fazla bir ısı artışı olmadığında uygulama sırasında hafif bir sıcaklık hissedilir.
Amaç kas, kemik ve bağ dokusu gibi derin dokuları ısıtmaktır. Isının ağrı kesici, kas gevşetici, dolaşımı arttırarak iyileşmeyi hızlandırıcı ve bağ dokusunu esnetici etkileri vardır.
Kesikli (pulse) uygulama sırasında ısı oluşmaz, bu nedenle tedavi sırasında ultrason başlığının teması dışında bir şey hissedilmez.
Amaç; mikromasaj etkisi ile ödemi azaltmaktır. Yara iyileşmesini hızlandırıcı etkisi de vardır.
ULTRASON NE ZAMAN/KİMLERE UYGULANMAZ?
Gebelerde rahim üzerine
Kanser varlığında
Duyu kaybı olan hissiz bölgelere
Akut infeksiyonlarda
Hemofili gibi kan hastalığı olanlarda
Kanama riski olan bölgelere
Derin Ven Trombozu, emboli, ateroskleroz gibi damar hastalıklarında
Çocuklarda, kol ve bacaklarda büyüme kıkırdakları üzerine
Laminektomi yapılmış bel fıtığı ameliyatlarından sonra omurga üzerine
Boynun ön kısmına, gözlere, başa, alına, cilt altındaki kemik çıkıntılara, testislere, karında yumurtalıklar üzerine UYGULANMAZ!
RİSKLERİ
Ultrason devamlı şekilde ve aynı noktada hareket ettirilmeden uygulanırsa; aşırı ısınma sonucunda YANIK meydana gelebilir.
Aşırı dozlarda (3 Watt/cm2’den fazla) kullanılırsa doku harabiyetine yol açabilir.
Özetle dikkatli bir uygulamada yan etki riski YO
KISA DALGA DİYATERMİ
Kısa dalga diyatermi; elektromanyetik enerjiyi ısı enerjisine çeviren bir derin ısıtma yöntemidir.
Ağrıyı geçirmek, kas spazm ve sertliklerini yumuşatmak, eklem sertliklerini azaltmak, ameliyat sonrası şişlik ve ağrıyı azaltmak, hasarlanmış dokuların iyileşmesini hızlandırmak amacıyla uygulanır.
Derin dokularda ısı 40- 45 C dereceye kadar yükselir ancak cilt ve cilt altı yağ dokusu çok az ısındığı için, hasta yalnızca tatlı bir sıcaklık hisseder. Ancak ısıtıcı etkisi olmayan kesikli uygulama şekli de vardır, bu uygulamada hasta bir şey hissetmez.
Uygulama sırasında hastanın üzerinde metal (saat, mücevher, metal protezler, RİA-Rahim İçi Araç gibi) bulunmamalıdır.
Ortalama uygulama süresi 15-30 dakikadır.
KISA DALGA DİYATERMİ NE ZAMAN/KİMLERE UYGULANMAZ?
Ciltte duyu kaybı olduğu durumlarda
Pacemaker (kalp pili) kullananlarda
Gebelik
Adet dönemlerinde karın ve bel bölgesine
İlerlemiş kalp-damar hastalığı olanlarda
Dolaşım bozukluğu olan bölgelere
Kanser hastalarında
Aktif tüberküloz (verem)
Son 6 ay içerisinde tedavi edilen bölgeye radyoterapi uygulanmış olan kişilere
Çocuklarda büyüme kıkırdakları üzerine
Göz ve testislere UYGULANMAZ
Metal protez vb. varlığında; devamlı (continu) kısa dalga uygulanmaz ancak 5 Watt altında düşük doz kesikli (pulse) kısa dalga uygulaması güvenli olarak yapılabilir.
ALÇAK FREKANSLI ELEKTRİK AKIMLARI
TENS, ENTERFERANS( EF), DİYADİNAMİ(DD), ULTRAREİZ gibi
Alçak frekanslı elektrik akımları fizik tedavide, kas ve sinir dokularını, ağrı gibi istenmeyen zararlı bir etki oluşturmaksızın uyarmak amacıyla uygulanır.
1-AĞRI KESİCİ, 2- DOLAŞIMI ARTTIRICI, 3-ÖDEM AZALTICI, 4-KAS UYARICI/ÇALIŞTIRICI etkileri nedeniyle kas-iskelet ve sinir sistemleriyle ilgili birçok hastalığın tedavisinde kullanılırlar.
ALÇAK FREKANSLI ELEKTRİK AKIMLARI NE ZAMAN/KİMLERE UYGULANMAZ?
Gebelik sırasında gövde, karın ve leğen kemiği (pelvis) bölgesine,
Pacemaker (kalp pili) kullananlarda,
Uygulama bölgesinde dermatit, ekzama gibi deri hastalığı olanlarda,
Çocuklarda büyüme kıkırdakları üzerine,
Dolaşım bozukluklarında, kanama ve tromboz varlığında
Boynun ön bölgesine UYGULANMAZ!
TRAKSİYON
Traksiyon ağırlıkla birlikte mekanik-motorize bir makara sistemi kullanılarak uygulanan çekme kuvvetiyle, yumuşak dokuları germek, eklem yüzeylerini birbirinden ayırmak ağrıyı geçirmek, kas spazmını rahatlatmak amacıyla kullanılır.
Traksiyonun, boyun ve bel ağrılarında;
Omurlar arasındaki sinir köklerinin çıktığı delikleri (intervertebral foramenleri) genişlettiği,
Omurganın arka eklemlerini (faset eklemleri) birbirinden ayırdığı,
Kas ve bağları gerdiği,
Omurlar arası (intervertebral) mesafeyi arttırdığı gösterilmiştir.
Genellikle, boyun-kol ağrısına neden olan boyun fıtıklarında ve bel-bacak ağrısına yol açan bel fıtıklarının tedavisinde kullanılır.
TRAKSİYON NE ZAMAN/KİMLERE UYGULANMAZ?
İnfeksiyonlar (Osteomiyelit, diskitis)
Kemik veya omurilik tümörleri
Omur kırıkları
Ağır kemik erimesi (osteoporoz)
Hipertansiyon
Kalp-damar hastalıkları
Gebelikte bel bölgesine
Aşırı esnek (hipermobil) eklemleri olanlara
Romatoid artritte boyun bölgesine UYGULANMAZ!
SOĞUK UYGULAMANIN ETKİLERİ NELERDİR?
Buz paketleri ile soğuk uygulama inflamasyonu hafifletir bu nedenle süregen (kronik) döneme göre akut dönemde daha etkilidir.
Ağrı kesici ve kas gevşetici etkileri de vardır.
SOĞUK TEDAVİSİ KİMLERE, NE ZAMAN UYGULANMAZ?
Soğuğa tahammülsüz kişiler
Dolaşım yetmezliklerinde
Duyu bozukluklarında
Fizik Tedaviye gelirken dikkat edilecek noktalar:
Tedaviden tam anlamıyla fayda sağlayabilmeniz için seanslara düzenli gelmeniz önemlidir.
Özellikle tedavi programınızda egzersiz varsa rahat giysiler giymenizi öneririz.
Diğer tıbbi sorunlarınızı (tansiyon, kalp, şeker gibi rahatsızlıklar, hamilelik, vücuttaki metal ve protezler, kalp pili, enfeksiyon açısından risk oluşturabilecek problemlerinizi) ilk seanstan önce lütfen bildiriniz.
Fizik Tedavi UYGULAMASI SIRASINDA üzerinizdeki metal eşyaları çıkarmalısınız.
Sıcak uygulama yapılırken aşırı bir sıcaklık hissederseniz hemen terapistinizi uyarınız.
Fizik tedavi sonrası normal günlük işlerinizi yapabilirsiniz, özel bir korunmaya veya istirahate gerek yoktur. İstirahat yalnızca hastalığınızın durumuna göre doktorunuz tarafından önerilirse gerekebilir.
Önerilen egzersizleri lütfen düzenli yapınız.
